Σύλλογος Αμπελιωτών Θεσσαλονίκης

                                     

                                     

                                     

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ 1821 ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

Κατά τα τέλη του 18ου αιώνα η Θεσσαλονίκη,οι Σέρρες και το Μοναστήρι είχαν αρχίσει να αποκτούν, χάρις την συνθήκη Κιουτσούκ Καιναρτζή(1774) αξιόλογη εμπορική κίνηση και οι κάτικοί τους βελτίωσαν σταδιακά την οικονομική τους κατάσταση.

Στην Μακεδονία εξάλλου, όπως και στις υπόλοιπες περιοχές της κατεχόμενης Ελλάδος, ο πόθος για την ελευθερία παρέμενε άσβεστος και τα πατριωτικά τραγούδια του Ρήγα τα σιγοτραγουδούσαν οι Ρωμιοί από σπίτι σε σπίτι.

Έτσι οι απόστολοι της Φιλικής Εταιρείας Ιωάννης Φαρμάκης και Δημήτριος Ίπατρος που στάλθηκαν στην Μακεδονία στα τέλη του 1820 βρήκαν πρόσφορο έδαφος για την εξάπλωση των ιδεών τους.

Αμέσως μυήθηκαν στην Εταιρία οι μητροπολίτες Σερρών Χρύσανθος, Κοζάνης Βενιαμήν,Γρεβενών Άνθιμος,Αγίου όρους και Ιερισού Ιερόθεος,Μαρώνειας Κωνσταντίνος,Αρδαμεριού Ιγνάτιος οι οπλαρχηγοί  Γάτσος και Καρατάσος καθώς και πολλοί πλούσιοι έμποροι.

Τη φωτιά στην Μακεδονία θα την άναβε ο Εμμανουήλ Παππάς.

Η Φιλική Εταιρεία είχε εκτιμήσει ότι η Επανάσταση στη Μακεδονία θα μπορούσε να ξεκινήσει ταυτόχρονα και με τις άλλες περιοχές της Ελλάδας από τη Χαλκιδική με ορμητήριο το Άγιο Όρος.Στόχος βέβαια ήταν η εξέγερση της Θεσσαλονίκης όπου ήδη με την οικονομική άνοδο των Ελλήνων αστών της πόλης είχε καλλιεργηθεί πνεύμα απελευθερωτικό και είχε βρει πρόσφορο έδαφος η Φιλική Εταιρεία για να μυήσει μέλη. Με βάση το σχεδιασμό αυτό ο Φιλικός Εμμανουήλ Παπάς, από τη Δοβίστα των Σερρών, φόρτωσε κρυφά στην Κων/πολη στις 23 Μαρτίου 1821 όπλα και πυρομαχικά που είχε αγοράσει με δικά του χρήματα, στο ιστιοφόρο του θρακιώτη Αντώνη Χατζή Βισβίζη και αναχώρησε για το Άγιο Όρος. Ο Εμμανουήλ Παπάς (1772-1821) μεγαλέμπορος των Σερρών με καταστήματα στην Κωνσταντινούπολη και τη Βιένη,το 1817 έπειτα από σύγκρουση με τον μπέη των Σερρών κατέφυγε στην Κων/πολη. Εκεί, το 1821 μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και διέθεσε όλη την περιουσία του στα ταμεία της. Η χερσόνησος του Αθω θεωρήθηκε το καταλληλότερο ορμητήριο για την εξέγερση στη Μακεδονία για πολλούς λόγους. Ήταν ένα φυσικό οχυρό με δύσκολη την πρόσβαση από τη θάλασσα. Ο πληθυσμός της ήταν μόνο Έλληνες μοναχοί, ενοικιαστές των κτημάτων και εργάτες. Με τα προνόμια που είχαν από το σουλτάνο δεν επιτρεπόταν η είσοδος στρατιωτικού σώματος και είχε μόνο μία μικρή τουρκική φρουρά. Ο αριθμός των μοναχών έφθανε περίπου τους 3.000 άνδρες και οι νεότεροι από αυτούς θα μπορούσαν να πάρουν τα όπλα. Εξάλλου στην Αθωνική Πολιτεία πολλοί είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία.Ο Εμμανουήλ Παπάς έφθασε στο Άγιον Όρος τέλη Μαρτίου και εγκαταστάθηκε στη Μονή Εσφιγμένου, της οποίας ο ηγούμενος Ευθύμιος ήταν Φιλικός. Την επομένη κάλεσε  σε σύσκεψη τους ηγούμενους των μονών, όπου αποφασίστηκε να εξοπλιστούν όσοι μπορούσαν να φέρουν όπλα και να ζητηθεί από  τα ναυτικά νησιά να στείλουν πλοία για να προστατεύσουν τα παράλια από εχθρική απόβαση. Το επαναστατικό κήρυγμα είχε απήχηση στο λαό της Χαλκιδικής και πολλοί έσπευσαν να καταταγούν στη δύναμη του Εμμανουήλ Παπά.

Το Λάβαρο της Ελληνικής Επανάστασης του 1821

των Μακεδόνων υπο του Αρχιστράτηγου Εμμ. Παπά.

Φυλάσσεται στήν Ι.Μ.Εσφυγμένου στο Άγιον Όρος.

Την 1η Ιουνίου ο Παπάς επιτέθηκε στην Ιερισσό, εξουδετέρωσε τα τουρκικά σώματα και κατέλαβε   την πόλη.

Στις 3 Ιουνίου επαναστάτησαν τα Μαντεμοχώρια με αρχηγούς τον Δουμπιώτη και τον Χιμευτό και ενώθηκαν με τις δυνάμεις του Παπά, ο οποίος προήλασε νικηφόρα  μέχρι το Εγρί Μπουτζάκ (Νέα Απολλωνία) όπου και σρατοπέδευσε. Στο μεταξύ το το άλλο σώμα με τον Χάψα προήλασε μέχρι τη Γαλάτιστα, πέρασε από τα Βασιλικά και έφθασε κοντά στο χωριό Σέδες. Η κατάσταση άλλαξε σε βάρος των Ελλήνων όταν έφθασε στην περιοχή  τον Ιούνιο του 1821 σερασκέρης και βεζίρης Χατζή Μεχμέτ πασάς, που κατευθύνονταν με μεγάλες δυνάμεις προς την εξεγερμένη Πελοπόννησο και ο σουλτάνος τον διέταξε να στραφεί εναντίον των επαναστατών. Ο Μπαιράμ πασάς, αφού επιτέθηκε στις δυνάμεις του Παπά στα στενά της Ρεντίνας και τις διέλυσε, έφθασε στη Θεσσαλονίκη. Ο Παπάς καταφεύγει στην Κασσάνδρα ζητά πλοία και πολεμοφόδια από τον Δημ.Υψηλάντη, γιατί έχει δαπανήσει σχεδόν όλα τα χρήματα περίπου 500.000 γρόσια που είχε φέρει μαζί του. Νέα τροπή σημειώθηκε στις εξελίξεις στα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν ο σουλτάνος διόρισε πασά της Θεσσαλονίκης το βεζίρη Μεχμέτ Αμίν. Ο νέος πασάς στις 30 Οκτωβρίου, με 14.000 άνδρες κατέλαβε την Κασσάνδρα. Ο Εμμ. Παπάς καταφεύγει στο Άγιον Όρος στις 5 ή 6 Νοεμβρίου. Ο Παπάς, κινδυνεύοντας να συλληφθεί, στα τέλη Νοεμβρίου εγκατέλειψε το Άγιον Όρος επιβιβαζόμενος μαζί με συντρόφους του στο πλοίο του Χατζή Βισβίζη με κατεύθυνση την Ύδρα.Στο ταξίδι πέθανε από καρδιακή προσβολή και τάφηκε στην Ύδρα με τιμές αρχιστράτηγου.

Η επιτύμβια στήλη από τον τάφο του Εμμανουήλ Παπά στην Υδρα.

Ο ανδριάντας του Εμμανουήλ Παπά στην Πλατεία

Ελευθερίας των Σερρών.

Ο ανδριάντας του Εμμανουήλ Παπά στην Θεσσαλονίκη.

 .